سرطان، کلمه ای پر از ترس و وحشت
شنیدن این موضوع که به سرطان مبتلا هستید میتواند استرس زا و ترسناک باشد. اما اطلاعات و دانسته های کافی در مورد این بیماری مرموز میتواند باعث آرامش نسبی فرد بیمار و همراهان وی شود. مهم ترین سوالی که مطرح می شود چگونگی تشکیل سرطان است. سرطان چیست و علت ایجاد آن چه چیزی میتواند باشد؟ آیا سرطان یک بیماری مختص جهان مدرن است یا از گذشته وجود داشته است ؟ از چه زمانی سرطان به عنوان یک بیماری شناخته شد؟ چه درمان هایی برای این بیماری امروزه به کار می رود؟ برای اینکه به پاسخ این سوال ها برسیم ابتدا تاریخچه سرطان را بررسی میکنیم. در این مقاله ما به مقدمه‌ای بر سرطان می‌پردازیم.
تاریخچه سرطان
جالب است بدانید سرطان از زمان مصر باستان به عنوان یک بیماری شناخته میشد. نسخه های خطی موجود نشان دهنده توصیف یک توده برآمده در سینه است که احتمالا اولین گزارش مربوط به سرطان سینه است. به گفته مورخان، آتوسا، ملکه ایران از یک بیماری التهابی در سینه رنج می برد که احتمال میدهند مربوط به سرطان سینه باشد. قرن ها بعد بقراط انواع سرطان را با کلمه Karkinos (به معنای خرچنگ) توصیف کرد.
در أواخر قرن نوزدهم اولین توصیفات شناخته شده از سرطان ، در هفت جلد پاپیروس کشف و رمزگشایی شد. دو مورد از آنها که تحت عنوان پاپیروس «ادوین اسمیت» و «جورج ابرز» شناخته میشوند حاوی توصیفاتی از سرطان هستند که به ۱۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد. پاپیروس اسمیت ، جراحی را توصیف میکند در حالیکه پاپیروس ابرز درمان های دارویی ، مکانیکی و جادویی را شرح میدهد. بر اساس اطلاعات ثبت شده روی پاپیروس ها و کتیبه ها مصریان باستان قادر به تشخیص تومورهای خوش خیم از بدخیم بوده اند؛ آنها همچنین میتوانستند درمان های مختلف دارویی و حتی جراحی را به کار ببرند.
سرطان در دنیای مدرن
در دنیای مدرن علم پزشکی و جراحی به پیشرفت های فزونی دست یافت. زیرا دیدگاه جادویی و مذهبی به بیماری ها کم کم در افکار عموم هم کمرنگ تر شد و پزشکان نیز به مشاهده مستقیم بدن انسان روی آوردند. این نظریه قدیمی که سرطان ناشی از صفرای سیاه بیش از حد است ، تا قرن شانزدهم ادامه داشت. سرطان در این برهه زمانی یک بیماری غیر قابل درمان شناخته می شد. در قرن هفدهم وقتی گاسپار آسلی سیستم لنفاوی را کشف کرد و ناهنجاری های لنفاوی را به عنوان علت اولیه سرطان پیشنهاد کرد، نظریه قدیمی که سرطان فقط مربوط به مایعات بدن است کنار رفت.
توسعه میکروسکوپ های بهتر نه تنها به ثبت و تعریف ارگانیسم های بیماریزا کمک کرد، بلکه بررسی سلول ها و فعالیت آنها را نیز ممکن ساخت. مطالعه بافت های سرطانی و تومور ها نشان داد که سلول های سرطانی از نظر ظاهری به طور قابل توجهی با سلول های بافت های اطراف آنها یا بافت هایی که از آن ها منشا گرفته اند، متفاوتند. محققان سپس شروع به تمرکز بر روی سوالاتی مانند منشا سلول ها و رابطه بیماری با رفتار سلول ها کردند.
در سال ۱۹۱۳ نیاز به مبارزه با ترس و ناآگاهی عمومی در مورد سرطان منجر به دو رویداد مهم شد : انتشار اولین مقاله در مورد علائم هشداردهنده سرطان در یک مجله معروف زنان و تشکیل یک سازمان سراسری که به آموزش عمومی در مورد سرطان اختصاص داشت. بدین ترتیب سرطان به عنوان یک بیماری کاملا واضح و آشکار مطرح شد.
تعریف سرطان
سرطان به طور کلی بیماری ای است که در آن برخی از سلول های بدن به طور غیر قابل کنترلی رشد می کنند و به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند. زمانی که فرایند طبیعی تقسیم سلولی در انسان دچار اشکال می شود، سلول های دچار آسیب و غیر طبیعی رشد میکنند و تکثیر می یابند.
تفاوت سلول های سرطانی با سلول های نرمال
- سلول های سرطانی در غیاب سیگنال های رشد باز هم به رشد خود ادامه می دهند در حالیکه سلول های نرمال فقط با دریافت این سیگنال ها رشد میکنند.
- سلول های نرمال دارای آپوتوز یا مرگ برنامه ریزی شده هستند در حالیکه سلول های سرطانی معمولا سیگنال های آپوپتوز را نادیده می گیرند.
- رگ های خونی به سمت تومورها رشد می کنند، آنها را با مواد غذایی و اکسیژن تغذیه و مواد زائد را از آنها دور می کنند.
- بعضی از تومور ها قادر به فریب سیستم ایمنی هستند تا به جای حمله از آن ها محافظت کنند.
- سلول های سرطانی معمولا نسبت به سلول های نرمال وابستگی بیشتری به یک سری مواد مغذی دارند که استفاده از این مواد به تومور اجازه میدهد رشد سریع تری داشته باشد.
در بسیاری از موارد سلول های سرطانی به یک سری رفتار غیر عادی متکی هستند و بدون آنها از بین میروند. محققان از همین نکته برای توسعه درمان های جدید استفاده کرده اند. مثلا برخی از درمان های سرطان از رشد رگ های خونی به سمت تومورها جلوگیری می کنند در نتیجه مواد مغذی کافی به آنها نمیرسد و تومور از بین می رود.
عوامل ایجاد کننده سرطان:
-مواد سرطان زا یا کارسینوژن
_سابقه خانوادگی
_اضافه وزن
_برخی بیماری های ویروسی همچون هپاتیت و HPV
این عوامل ممکن است فرد را مستعد سرطان کنند. در مراحل پیشرفته ی سرطان ممکن است سلول های سرطانی از منشاء خود توسط سیستم گردش خون ،سیستم لنفاوی و یا به صورت مستقیم به بافت های مجاور منتقل شوند. این حالت از سرطان به سرطان متاستاتیک معروف است که درمان آن مشکل تر از درمان سرطان در مراحل ابتدایی است.
نیم نگاهی به کتاب کد سرطان
احتمالا این موضوع که ویروس ها هم میتوانند سبب ایجاد سرطان شوند، برای شما نیز جالب و در عین حال وحشتناک است. دکتر جیسون فانگ در اثر معروف خود به نام کد سرطان، به طور کامل به بررسی این موضوع از منظر تاریخی و علمی می پردازد. بیایید قسمتی از متن کتاب این محقق بلند مرتبه در این رابطه را مطالعه کنیم:
((ویروس سرطان زا؟ شاید این تصور آنقدر که در ابتدا به نظر میرسید احمقانه نبود. در سال 1910 ،پیتون روس که ویروس شناس مرغ بود در موسسه ی راکفلر، یک سارکوم را از مرغی به مرغ دیگر منتقل کرد. عامل ایجاد کننده ی سرطان، ویروس سارکوم روس (RSV) نام گرفت و روس در سال 1966 جایزه ی نوبل پزشکی را بابت این کشف دریافت کرد.
در سال 1935 مشخص شد ویروس پاپیلوم باعث ایجاد تومور در خرگوش ها می شود. و در دهه ی 1940 ویروس های ایجادکننده ی سرطان خون در موش ها و گربه ها تشخیص داده شدند. اما آیا ویروس در انسان نیز می تواند باعث ایجاد سرطان شود؟ سرطان ویروسی ممکن است برای چند مرغ در چند آزمایشگاه تحقیقاتیِ پزشکی قابل مشاهده باشد، اما این امر در پزشکی بالینی عملا ناشناخته بود. با این حال داده ها، داده هایند و به نظر شما چندان اهمیتی نمی دهند.))
اگر در رابطه با ادامه مطلب، و بررسی وصحت این موضوع در میان انسان ها کنجکاو هستید، کلیک کنید.
دسته بندی سرطان ها
به طور کلی سرطان ها به دو دسته خوش خیم (توده های غیر سرطانی) و بدخیم (توده های سرطانی) تقسیم میشوند.
این دو نوع از توده های سرطانی تفاوت هایی باهم دارند و این تفاوت ها عمدتا در انتقال این سلول ها میباشد. توده های بدخیم به بافت های مجاور خود حمله میکنند و تومور های جدیدی را به وجود می آورند اما توده های خوش خیم امکان انتقال به بافت های مجاور را ندارند و رشد نمیکنند. در بسیاری از سرطان ها ما با تومور های جامد مواجه هستیم اما در مواردی مانند انواع لوسمی این چنین نیست.
تاثیر ژنتیک در ایجاد سرطان:
تغییرات در ژن هایی که رشد و تقسیم سلولی را در انسان کنترل می کنند در ایجاد سرطان تاثیر دارد. تغییرات ژنتیکی میتوانند خطا هایی باشند که با تقسیم سلول ها رخ می دهند، مثلا آسیب DNA ناشی از مواد مضر شیمیایی، دود تنباکو، پرتوهای فرابنفش. البته بدن DNA دچار آسیب را حذف میکند اما این توانایی با افزایش سن به طور قابل توجهی کاهش می یابد و باعث افزایش خطر سرطان می شود.
تغییرات ژنتیکی معمولا بر سه نوع ژن اصلی تاثیر می گذارند .این سه ژن پروتوآنکوژن ها، ژن های سرکوب کننده تومور و ژن های ترمیم DNA هستند ، این ژن ها به محرکان سرطان نیز معروف اند.
تشخیص زود هنگام :
تشخیص به موقع این بیماری پیشرونده یکی از مسائل مهمی است که باید به آن توجه ویژه شود. چرا که هر چه این موضوع زودتر صورت گیرد احتمال بقا بیشتر و عوارض و هزینه های کمتری را به همراه دارد.
تشخیص زودهنگام این بیماری به مواردی همچون آگاهی در مورد علائم مربوط به هر نوع از سرطان، مراجعه سریع به خدمات درمانی هنگام مشاهده علائم و توجه به مشاوره های پزشکی بستگی دارد.
غربالگری:
یکی از راه های تشخیص زود هنگام سرطان غربالگری است. هدف از غربالگری شناسایی افراد مبتلا به مراحل اولیه سرطان قبل از بروز علائم است. آگاهی نسبت به این موضوع که هر فردی در چه سن و شرایطی نیاز به غربالگری دارد ضروری است. برای مثال تست HPV به عنوان روشی برای غربالگری سرطان دهانه رحم و غربالگری ماموگرافی برای سرطان سینه در زنان ۵۰ تا ۶۹ ساله ضروری است.
منابع:
جمع آوری محتوا: مریم حیدری، لاله دهقانی
