در مرحله قبل از این سری آموزش، به بررسی نمونه گیری از خون پرداختیم؛ اما برای آزمایش های مختلف احتیاج به بررسی نمونه هایی غیر از خون هم می باشد که بهتر است بیمار در این موارد اطلاعات کافی را دریافت کند. در این مطلب، “مرحله سوم: نمونه گیری از سایر بخش ها” به ادامه مطالب بخش نمونه گیری می پردازیم.
نمونه گیری خلط
-نمونه صبحگاهی بهتر است.
-بهتر است بیمار ناشتا باشد.
-بیمار باید قبل از گرفتن خلط ، چندین بار دهان خود را با آب معمولی شستشو دهد. نفس عمیقی از راه بینی بکشد و برای لحظه ای نفس خود را در سینه حبس کند. سپس با یک سرفه عمیق ، خلط خود را درون ظرف بریزد.
-در صورتی که بیمار نتوانست با سرفه این کار را انجام دهد، بهتر است سر خود را روی بخار آب بگیرد و آن را استنشاق کند یا با آب نمک رقیق غرغره نماید.
-نمونه نباید با آب دهان اشتباه گرفته شود. آب دهان شفاف و آبکی است اما خلط چسبندگی دارد.
-مشخصات بیمار باید روی ظرفی که خلط را در آن می ریزد، ثبت شود.
شرایط نگهداری نمونه و نحوه انتقال :
نمونه ها باید پس از تهیه در دمای یخچال نگهداری شود و همان روز به محل آزمایشگاه برسد.
حین حمل ، نمونه باید از گرما و نور مستقیم آفتاب دور باشد.
راهنمای جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته:
پیش از انجام آزمایش باید از مصرف مایعات زیاد خودداری شود و در صورت وجود شرایط خاص باید به پزشک معالج و آزمایشگاه اطلاع دهیم.
ظرف تمیز با حجم حداقل دو لیتر مورد نیاز است.نیاز به نگه دارنده ، بر حسب نمونه می باشد. بهتر است دستورالعمل روی ظرف نمونه گیری چسبانده شود.
توصیه های قابل ارائه به بیماران
نحوه جمع آوری نمونه :
-اولین ادرار صبحگاهی را دور بریزید و بعد از آن به مدت ۲۴ ساعت، در ظرف مخصوص آزمایشگاه ، ادرار را جمع آوری کنید.
-آخرین نمونه ادرار را صبح روز بعد بلافاصله پس از بیداری در ظرف بریزید.
-در مدت جمع آوری ، ظرف را در جای خنک نگهداری کنید.
-در صورت وجود مواد نگه دارنده در ظرف، مستقیما در ظرف آزمایشگاهی ادرار نکنید.
انتقال نمونه :
در مدت جمع آوری نمونه و در طی انتقال، ظرف نمونه در ۸ـ۲ درجه سانتیگراد (دمای یخچال) نگهداری شود.
اگر دارو مصرف میکنید قبل از نمونه گیری با آزمایشگاه مشورت کنید.
راهنمای تهیه نمونه جهت آزمایش اسکاچ:
توصیه قابل ارائه به بیماران :
این آزمایش برای بررسی وجود تخم انگل صورت میگیرد. بنابراین نیازی به مدفوع برای آزمایش ندارد.
آمادگی های لازم :
بیمار باید نمونه را صبح زود پیش از اینکه مدفوع یا استحمام کند تهیه نماید.
نحوه تهیه نمونه :
یک قطعه چسب نواری به طول ۵ سانتی متر را به ناحیه مقعد بچسبانید و فشار دهید سپس چسب را بلند کنید و آن را روی لام شیشه ای که از آزمایشگاه گرفتید بچسبانید. این لام را بلافاصله به آزمایشگاه تحویل دهید.
راهنمای تهیه نمونه ادرار جهت کشت و آنالیز :
-بهتر است نمونه ادرار اول صبح که حداقل ۸ ساعت در مثانه بوده و غلیظ است مورد آزمایش قرار گیرد. در غیر این صورت میتوانیم از نمونه ادراد راندوم یا تصادفی جهت بررسی و کشت استفاده کنیم.
-برای مواردی که باید آزمایش کشت انجام ادرار شود ، حداقل از ۳ روز قبل نباید آنتی بیوتیک مصرف شود. ( در مواردی که رعایت این موضوع برای بیمار مقدور نیست حتما باید به پزشک و آزمایشگاه اطلاع دهیم. )
-برای نمونه کشت باید از Urine bottle یک بار مصرف سترون شده استفاده شود و برای نمونه آنالیز ظرف باید تمیز باشد اما سترون بودن آن الزامی نیست. حداقل حجم نمونه مورد نیاز ۱۰ میلی لیتر است.
توصیه های قابل ارائه به بیماران
-خانم ها قبل از نمونه گیری باید ناحیه ادراری تناسلی را کاملا با آب و صابون شستشو دهند و خشک کنند. سپس قسمت اول ادراد خود را دور بریزند و قسمت میانی را در ظرف مناسب جمع آوری کنند. قسمت آخر ادرار را نیز باید دور بریزند.
-در مورد آقایان شستشوی آلت تناسلی با آب کافی است. بدون لمس ناحیه تمیز شده ، مقداری از ادرار را باید دفع کنند و بقیه را در طرف مخصوص بریزند. (تا نصف ظرف پر شود)
-در نوزادان و کودکان زیر دو سال باید از کیسه های سترون شده مخصوص جمع آوری ادرار متناسب با جنس کودک (دخترانه ، پسرانه) استفاده شود. این کیسه نباید بیش از ۴۵ دقیقه به مجرای ادرار متصل باشد. وقتی حدود ۱۵ـ۱۰ میلی لیتر ادرار جمع آوری شد به آزمایشگاه انتقال دهید.
شرایط نگهداری نمونه و نحوه انتقال :
پس از نمونه گیری باید هر چه سریعتر و حداکثر تا دو ساعت نمونه ها را به آزمایشگاه میکروب شناسی جهت بررسی و کشت انتقال داد.
ظرف حاوی نمونه باید با رعایت اصول ایمنی و بهداشتی به آزمایشگاه منتقل گردد.
اگر دارو مصرف میکنید حتما با آزمایشگاه مشورت کنید.
راهنمای تهیه نمونه آزمایش مایع منی
-نمونه باید پس از ۳ تا ۵ روز پرهیز از نزدیکی و انزال تهیه شود.
-نمونه هایی که پیش از دو روز و پس از هفت روز از آخرین نزدیکی جمع آوری شود برای انجام آزمایش مناسب نیست.
-وجود تب در طی سه روز پیش از انجام آزمایش ، نتیجه تست را تحت تاثیر قرار میدهد.
-آزمایش مایع منی بعد از بستن لوله ها در مردان (وازوکتومی) باید حداقل دو ماه پس از این عمل انجام شود.
-همچنین در طی ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش نباید نزدیکی صورت گیرد یا مایع منی به هر علتی دفع شود.
-از ظرف شیشه ای یا پلاستیکی تمیز ، خشک و با دهانه گشاد که در دمای ۴۰ـ۲۰ درجه گرم شده باشد، استفاده کنید. این ظرف باید فاقد ترکیبات دترجنت یا سایر مواد سمی باشد.
حجم نمونه :
باید تمام نمونه منی را در ظرف مخصوص ریخت زیرا اگر فقط قسمتی از نمونه به دست آزمایشگاه برسد، نتایج کاذب به وجود می آید.
نحوه تهیه نمونه :
-قبل از اینکه نمونه را داخل ظرف بریزید بهتر است ظرف در دست خود بگیرید تا دمای آن به ۳۷ درجه نزدیک شود.
-نمونه ترجیحا باید درون محیط آزمایشگاه تهیه شود. اگر این امر ممکن نباشد ، نمونه باید درکمتر از نیم ساعت به آزمایشگاه برسد.بعد از دو ساعت نمونه قابل پذیرش نیست.
-بهترین نمونه منی نمونه ای است که از طریق تحریک مصنوعی و بدون استفاده از صابون ، با دست کمی نمناک تهیه شود.
-نمونه نباید درون کاندوم تهیه شود زیرا کاندوم دارای مواد اسپرم کش است. با این وجود نمونه گیری طی مقاربت با استفاده از یک وسیله جمع آوری منی (Silastic Condom type seminal pouch)، ممکن است سبب کیفیت بالاتر شود.
شرایط نگهداری نمونه و نحوه انتقال:
از قرار گیری نمونه در دماهای کمتر از صفر و بیش از ۴۰ خودداری شود و تا زمان تحویل نمونه در دمای نزدیک به ۳۷ نگهداری شود. (مثل زیر بغل)
راهنمای تعریف ناشتایی برای آزمایش
-ناشتایی برای برخی آزمایش های بیوشیمی مانند قند، اسید اوریک، کلسترول و تری گلیسرید لازم است.
-ناشتایی به معنای پرهیز از خوردن غذا و مواد حاوی انرژی به مدت ۱۰ الی ۱۲ ساعت می باشد بنابراین تعریف نوشیدن آب بلامانع است.
نکات مهم :
-بهتر است نمونه آزمایش های ناشتا صبح اول وقت تهیه شوند. ( به جز مواردی که پزشک یا آزمایشگاه تشخیص دهند )
-شام قبل از ناشتایی باید سبک باشد؛ برای اندازه گیری آزمایش های چربی خون ، ۷۲ ساعت رژیم بدون چربی قبل از نمونه گیری لازم است.
-مصرف اکثر دارو ها با هماهنگی آزمایشگاه در ساعات ناشتایی مجاز است اما مصرف دارو هایی که طبق نظر پزشک و آزمایشگاه روی نتیجه آزمایش ممکن است تاثیر گذار باشند، باید کنترل شوند.
راهنمای تهیه نمونه آزمایش مانتو ( PPD ) :
-یک نوع تست پوستی است که زمانی انجام می شود که فرد در معرض سل باشد.
-یک تزریق جزئی داخل جلدی انجام میشود که واکنش در مقابل آن به معنای تماس فرد با میکروب سل است.
-محل تزریق آزمایش را به مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد نباید بخارانید یا آب بزنید.
-چون آزمایش روی بدن فرد انجام میشود برای تفسیر نتیجه و بررسی بالینی ، حتما خود بیمار باید مراجعه نماید.
راهنمای تهیه نمونه مدفوع
توصیه های قابل ارائه به بیماران
آمادگی های لازم :
-موادی که برای رادیوگرافی استفاده میشوند (باریم)، روغن های معدنی، برخی آنتی بیوتیک ها (تتراسایکلین)، آنتی اسید ها و بیسموت حداقل از یک هفته قبل از نمونه گیری نباید مصرف شوند.
-در مواردی که اندازه گیری کمی یا کیفی چربی در مدفوع مورد نیاز باشد، بیمار نباید پیش از جمع آوری نمونه از شیاف یا مواد روغنی استفاده کند.
حجم نمونه مورد نیاز و نکات مهم :
-مقدار مدفوع لازم برای آزمایش های انگل شناسی و میکروب شناسی در مدفوع قوام دار (جامد) ، حدود ۵ گرم و در مدفوع آبکی حدود ۵ میلی لیتر است.
-حداقل ۵۰ گرم از نمونه مدفوع جهت آنالیز بیوشیمی لازم است.
-در صورت مشاهده کرم و هر مورد مشکوک به آزمایشگاه اطلاع دهید.
-نمونه مدفوع نباید با آب یا ادرار آلوده شود زیرا ادرار میتواند برخی انگل های فعال را از بین ببرد.
شرایط نگهداری نمونه و نحوه انتقال :
بیماران باید نمونه را خصوصا در موارد مشکوک به اسهال خونی ، بلافاصله به آزمایشگاه ارسال کنند. اکر انجام آزمایش تا حداکثر ۳۰ دقیقه پس از جمع آوری نمونه امکان پذیر نباشد ، نمونه تا زمان انتقال باید در دمای یخچال قرار گیرد.
برای این آزمایش :
-نیازی به ناشتایی نیست.
-اگر درون قوطی مایع باشد مواظب باشید نریزد.
-اگر چند نوبت آزمایش دارید سعی کنید هر نمونه را پس از تهیه به آزمایشگاه تحویل دهید.
-برچسب ظرف نمونه باید تمیز بماند تا مشخصات آن خوانا باشد.
-سعی کنید از بخش بلغمی یا خونی مدفوع هم درون ظرف نمونه بریزید.
-باید توجه کرد که نباید طی یک روز بیشتر از یک نمونه از بیمار جمع آوری شود.
-در صورتیکه اندازه گیری کمی چربی ۷۲ ساعته مدفوع مورد نظر باشد ، از ظرف پلاستیکی از قبل وزن شده استفاده کنید.
-اگر دارو مصرف میکنید حتما قبل از نمونه گیری با آزمایشگاه مشورت کنید.
راهنمای آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع
توصیه های قابل ارائه به بیماران
-خانم هایی که عادت ماهانه هستند، تا سه روز پس از پایان دوره فوق از انجام این آزمایش خودداری نمایند.
-اگر بیمار مبتلا به بواسیر یا شقاق مقعد باشد و خونریزی واضحی از این ضایعات مشاهده کند، باید فورا به آزمایشگاه اطلاع دهد.
-اگر بیمار به دلایل مختلف دچار خونریزی لثه یا مخاط دهان باشد، بلع خون از این ناحیه جواب مثبت کاذب ایجاد میکند.
دو تا سه روز پیش از انجام آزمایش از مصرف غذاهای زیر پرهیز شود
گوشت قرمز (بهتر است ماهی نیز مصرف نگردد)، سبزیجات خام به خصوص ترب، تربچه، کلم بروکلی، قارچ، پرتقال، موز، انگور، طالبی، ترب کوهی
حداقل از هفت روز قبل از آزمایش داروهای زیر نباید مصرف شوند :
سالیسیلات ها مانند آسپرین، سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن، دیکلوفناک سدیم، داروهای استروئیدی، ویتامین سی، آنتی اسیدها، ترکیبات آهن دار، ترکیبات یددار.
لازم به ذکر است که به علت تنوع منع داروهای مصرفی و امکان تداخل هر کدام با نتیجه آزمایش بهتر است هر گونه دارویی که مصرف می شود ، پزشک و آزمایشگاه در جریان قرار بگیرند.
شرایط نگهداری نمونه و نحوه انتقال
-نمونه باید سریعا به آزمایشگاه برسد.اگر این امکان وجود نداشت، باید در این مدت در دمای یخچال نگهداری شود.
-نمونه نباید با ادرار یا سایر مواد آلوده باشد.
مراحل این آموزش:
۴. تست های رایج مورد درخواست پزشک
جمع آوری محتوا و ویراست: لاله دهقانی
